A1.1

Σκοπός του μαθήματος είναι ο φοιτητής: α) να εξοικειωθεί με τις έννοιες που σχετίζονται με την προστασία των μνημείων πολιτισμού, β) να αποκτήσει ένα θεωρητικό υπόβαθρο γνώσεων απαραίτητο για την επίλυση των προβλημάτων συντήρησης και αποκατάστασης, γ) μέσα από μια διαχρονική παρακολούθηση του τρόπου αντιμετώπισης των μνημείων πολιτισμού από την αρχαιότητα έως σήμερα, να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τη σημερινή δεοντολογία προστασία συντήρησης και αποκατάστασης, να εστιάσει στις ιδεολογικές πτυχές, αναλύοντας τη μεταβαλλόμενη πρακτική της συντήρησης σε κάθε στιγμή της ιστορίας. Γιατί, τι, πως και για ποιόν;

Στόχος του μαθήματος είναι να αποκτήσει ο φοιτητής τα απαραίτητα εφόδια ώστε να είναι σε θέση, ως μελλοντικός αναστηλωτής, στηριζόμενος σε ένα πλαίσιο γενικών αρχών, διεθνών κανόνων, μιας ευρύτερα αποδεκτής δεοντολογίας και μιας διεπιστημονικής συνεργασίας να θέσει σε σωστή θεωρητική βάση τις προτάσεις του για την επίλυση των προβλημάτων συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων πολιτισμού.

Στο μάθημα θα αναπτυχθούν τα παρακάτω αντικείμενα:

Ιστορική Θεώρηση

1. Η αντιμετώπιση του έργου τέχνης και του μνημείου από την αρχαιότητα έως την εποχή του Μπαρόκ
2. Η συνέχεια και η σχέση παρελθόντος-παρόντος
3. Η Βιομηχανική Επανάσταση, ο ιλλουμινισμός, ο κλασικισμός, ο ρομαντισμός, ο εκλεκτισμός και η σχέση τους με τα μνημεία.
4. O Winchelmann, το Φιλελληνικό κίνημα και η απόκτηση της νέας ιστορικής συνείδηση, ως προϋπόθεση για την αποκατάσταση των μνημείων.
5. Η αποκατάσταση μεταξύ εμπειρίας και θεωρίας.
6. Η στυλιστική (Viollet-le-Duc), η ρομαντική (Ruskin) και η ιστορική (Beltrami) αποκατάσταση.
7. Η φιλολογική και η επιστημονική αποκατάσταση
8. Ο Χάρτης της Αθήνας και η αποκατάσταση στην περίοδο του μεσοπολέμου.
9. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι συνέπειές του στα μνημεία και η κρίση της Επιστημονικής αποκατάστασης

Θεωρία-Αρχές, Ιδεολογία της Συντήρησης και Αποκατάστασης

1. Ανάλυση εννοιών, ορολογία (ελληνική και διεθνής): πολιτιστικό αγαθό, μνημείο – έργο τέχνης, συντήρηση, αποκατάσταση, αναστήλωση, ανακατασκευή, αποκατάσταση αρχικής μορφής, ανακαίνιση, επανάχρηση, δημιουργική αποκατάσταση, εξυγίανση, αναβίωση, διαρκής συντήρηση.
2. Ιστορικοκριτική θεμελίωση της αποκατάστασης
3. Η κριτική αποκατάσταση (G. Argan, A. Pica, R. Pane, R. Bonelli. Η αποκατάσταση ως «μέθοδος κριτική» και πράξη δημιουργική»
4. Η θεωρία του C. Brandi: το υλικό του έργου τέχνης, η εν δυνάμει ενότητα, ο χρόνος του έργου τέχνης, η αποκατάσταση σύμφωνα με τις αισθητικές και ιστορικές αξίες του έργου τέχνης, η πατίνα, ο χώρος του έργου τέχνης, οι αρχές για την αποκατάσταση των αρχιτεκτονικών μνημείων
5. Η αντιμετώπιση του κενού «λακούνας» στο έργο τέχνης και στην αρχιτεκτονική
6. Ο χάρτης της Βενετίας
7. Μνημείο και περιβάλλον-αποκατάσταση ιστορικών κέντρων. Διακήρυξη του Άμστερνταμ.
8. Σύγχρονες τάσεις στην αποκατάσταση
9. Σύγχρονα προβλήματα και πρακτικές στη συντήρηση-αποκατάσταση
10. Από τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στην αξιοποίηση

Βασική Βιβλιογραφία

1. Brandi, C., Teoria del Restauro, Roma 1963.
2. Bellini, A., “Teoria del Restearo e conservazione Architettonica”, στο Tecniche della Conservazione, a cura di A. Bellini, εκδόσεις Angeli, Milano 1994.
3. Carbonara, G., Avvicinamento al Restauro,Tteoria, Storia, Monumenti, Liguori Editore, Napoli 1997.
4. Carbonara, G., Trattato di Restauro Arxhitettonico, τ. Ι., UTET, Torino 1996.
5. Καραδέδος, Γ., Προστασία Μνημείων και Συνόλων, τ. 2 Ιστορία και εξέλιξη της Προστασίας Μνημείων και Συνόλων, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1991-1992.
6. Λάββας, Γ., Προστασία Μνημείων και Συνόλων, τ. 1. Βασικές έννοιες, Ιδεολογία και Μεθοδολογία, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1991-1992.
7. Di Stefano, R., John Ruskin, Napoli 1969.
8. Καραδέδος Γ., Ιστορία και Θεωρία της Αποκατάστασης, Μέθεξις, Θεσσαλονίκη 2009.
9. Torsello, P.ed. Che cos’é il restauro? Marsilio Edit, Venezia 2005

Διαλέξεις:

Δημήτριος Ζυγομαλάς

Αναστασία Καπανδρίτη