Ε24

Σκοπός του μαθήματος είναι η  εξοικείωση των φοιτητών με τις νέες τάσεις και πρακτικές στην διαχείριση και προστασία ιστορικών συνόλων και οικισμών. Περιεχόμενο του μαθήματος αποτελεί η συστηματική παρουσίαση της προβληματικής και νέων πρακτικών που τίθενται στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, της αειφόρας και της ανθεκτικότητας περιοχών με ιδιαίτερη πολιτιστική αξία (παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορικοί τόποι, ιστορικά σύνολα κτλ.). Η νέα προβληματική και οι σχετικές πρακτικές θα εξετασθούν μέσα από τρεις άξονες:

(α) Ανθεκτικότητα & προσαρμοστικότητα ιστορικών αστικών περιοχών

Η ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα  αστικών περιοχών και ειδικότερα των ιστορικών συνόλων αποτελεί ζητούμενο των συγχρόνων πολεοδομικών πολιτικών. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν άμεσες επιπτώσεις σε τοπικό επίπεδο. Έτσι, π.χ. φαινόμενα όπως η κλιματική αλλαγή και η οικονομική κρίση παρόλο που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζουν άμεσα την πόλη, τη γειτονιά και το κτίριο. Ως εκ τούτου, το παρόν μάθημα θέτει κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με το πώς τα παραπάνω φαινόμενα επηρεάζουν τις πρακτικές προστασίας των ιστορικών συνόλων και κτιρίων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πολεοδομική οργάνωση, τις πολιτικές και τα εργαλεία σχεδιασμού που έρχονται να εξυπηρετήσουν τις νέες αυτές ανάγκες, και να καταστήσουν τα ιστορικά σύνολα και τις περιοχές πιο ανθεκτικές και προσαρμόσιμες στα νέα δεδομένα. Όλα τα παραπάνω γίνονται κατανοητά μέσα από παραδείγματα υλοποιημένων σχεδίων (π.χ. αστικών αναπλάσεων) για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην οικονομική κρίση σε ιστορικές αστικές περιοχές στις ΗΠΑ και Ευρώπη.

(β) Πολιτισμός και «δημιουργική οικονομία» (cultural creative industry)

Η δημιουργική οικονομία περιλαμβάνει ένα σύνολο δραστηριοτήτων όπως τέχνες, αρχιτεκτονική, μόδα, φιλμ, R&D κ.α., που θα μπορούσαν μαζί με την «αξιοποίηση» της πολιτιστικής κληρονομιάς να λειτουργήσουν συνεργατικά στην προστασία της περιοχής, ενισχύοντας ταυτόχρονα την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα της. Στόχος είναι η αναζήτηση εκείνων των συνιστωσών που συμβάλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τη δημιουργική «βιομηχανία», καθώς και στρατηγικά σχέδια ανάπτυξης τέτοιων δραστηριοτήτων που θα συνδέουν την προστασία και ανάδειξη ενός ιστορικού συνόλου, με την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα του.

(γ)  Η οικονομική διάσταση της προστασίας και διατήρησης μνημείων και ιστορικών συνόλων (preservation economics)

Κύριος στόχος αποτελεί η κατανόηση των «οικονομικών» του εγχειρήματος της προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασης αρχιτεκτονικών μνημείων. Είναι προφανές ότι η προστασία, συντήρηση και αποκατάσταση μνημείων και ιστορικών συνόλων αποτελεί εκτός των άλλων και μια σημαντική οικονομική επένδυση (ιδιωτική ή δημόσια). Τα διατηρητέα κτίρια έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία θα πρέπει να επισημανθούν ειδικότερα, ώστε να γίνει ορθότερη η οικονομική αποτίμηση της αξίας τους. Στην συγκεκριμένη ενότητα, μέθοδοι εκτίμησης των αξιών τους θα αναλυθούν θεωρητικά, αλλά και πρακτικά. Έμφαση επίσης θα δοθεί και στο θέμα των αστικών αναπλάσεων ιστορικών συνόλων και των οικονομικών επιπτώσεων μιας τέτοιας παρέμβασης. Ειδικότερα οι οικονομικές επιπτώσεις σχετίζονται με τη συνήθη εκτόξευση των τιμών των ακινήτων μετά από μια τέτοια παρέμβαση, και των επιπτώσεων που αυτό μπορεί να έχει στην κοινωνική συνοχή και βιωσιμότητα της εν λόγω περιοχής.

Διδακτικές σημειώσεις: Πρόσφατες εργασίες σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια. Παρουσιάσεις μαθήματος.

Βασική Βιβλιογραφία: Πρόσφατες εργασίες σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια. Παρουσιάσεις μαθήματος.

Αξιολόγηση: Γραπτή εξέταση (ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ή/και ανάπτυξης).